Başağrısı
Çocukluk Çağı Başağrıları
Başağrısı çocuk ve ergenlerde en sık karşılaşılan somatik yakınmadır. Çocuk ve ergenlerde başağrısının ciddi olduğunu düşündüren bulgular, ilk ve çok şiddetli başlayan başağrısı, sıklık ve şiddetinin artış göstermesi, bilinç değişikliği, anormal göz hareketleri, vücudun bir yanında güçsüzlük, uykudan uyandıran başağrısı, kusmanın eşlik ettiği başağrısı, öksürme ve ıkınma ile ortaya çıkan başağrıları, ateş, kilo kaybı, döküntü ve eklem ağrısı gibi sistemik bulgular ve başağrısı ile beraber nöbet olmasıdır.
Birincil başağrılarında (migren ve eğrilim tipi başağrısı) altta yatan bir neden yokken ikincil başağrılarında altta yatan bir neden vardır. Çocukluk çağında en sık görülen birincil başağrısı migrendir. Bazı çocuklar migren başağrısının geleceğini hissederler. Başağrısından önce görsel ve duysal yakınmalar olur. Buna auralı migren denir. Çocukluk çağında bu tip migren daha az görülür. Migren ağrısı çocuklarda başın ön veya yan tarafında yerleşimli olup zonklayıcı karakterdedir. Eşlik eden bulantı ve/veya kusma vardır. Çocuk ışıktan ve/veya sesten rahatsız olur. Erişkinlere göre daha kısa sürelidir. Uyku ile sıklıkla şikayetler gerilemektedir. Ailede migren öyküsü sıklıkla vardır.
Gerilim tipi başağrısı migrenden sonra en sık görülen birincil başağrısıdır. Migrene göre ağrı şiddeti daha azdır. Ağrı günlerce sürebilir ve sıkıştırıcı vasıftadır. Ağrıya sıklıkla boyun ve omuz bölgesinde ağrı ve gerginlik eşlik eder. Stres gibi tetikleyen faktörlerin ve altta yatan depresyonun saptanması çok önemlidir.
Kronik başağrısı bir ayda 15 günün üstünde devam eden başağrılarıdır. Migren veya gerilim tipinde olabilir.
İkincil başağrıları altta yatan bir nedenin olduğu başağrılarıdır. İkincil başağrısında nedenler kafa içi enfeksiyonlar, travma, kafa içi damar bozuklukları, tümörler, kafada su birikmesi, sinüzit, göz ve kulaklar ile ilgili bozukluklardır.
Başağrısında Değerlendirme
Başağrısında değerlendirme ayrıntılı alınan öykü ve aile sorgulaması ile başlar. Çok ayrıntılı nörolojik ve sistemik muayene yapılır. Başağrısı hastalarının günlük ile izlenmesi hem tanı hem de izlemde büyük katkılar sağlamaktadır. Ciddi başağrısı için uyarıcı belirti ve bulgular varsa beyin görüntülemesi yapılır.
Başağrısında Korunma ve Tedavi
Tedaviye başlanmadan önce başağrısının birncil mi yoksa ikincil mi olduğu aydınlatılmalıdır. İkincil başağrılarında altta yatan neden tedavi edilmelidir. Migren ve gerilim tipi gibi birincil başağrılarında öncelikli olan ailenin endişelerinin giderilmesi ve eğitilmesidir. Stres, açlık ve öğün atlama, uyku düzeninde bozulma, aşırı egzersiz, yolculuk, enfeksiyonlar, bazı kokular, nitrit ve monosodyum glutamat içeren yiyecekler, kafein, çikolata, kola, dondurma, peynir ve çerez bazı vakalarda tetikleyici olabilir. Başağrılarında tedavi yaşam tarzı değişikliği, akut başağrısı tedavisi, tamamlayıcı tedavi ve önleyici tedavidir. Akut başağrısı tedavisinde çocukluk çağında kullanılan basit ağrı kesiciler kullanılır. İlaçlar mümkün olduğunca en erken dönemde verilmeli, haftada iki üç kerden fazla ağrı kesici verilmemelidir. Sessiz ve loş bir oda da uyku iyi bir tedavi yöntemidir. Önleyici tedavi ayda 3-4 kez veya daha fazla başağrısı olan, günlük aktivitesi ve yaşam kalitesi etkilenen çocuklara verilir. Bu ilaçlara en az 4-6 ay devam edilir.