Epilepsi (Sara Hastalığı) Tedavisi

Epilepsi beyinden kaynaklanan ve tekrar eden nöbetlerle kendini gösteren bir hastalıktır. Tek bir nöbet geçirilmesi epilepsi anlamına gelmez. Epilepsi birden fazla nöbet geçirilmesi sonucu ortaya çıkan bir sağlık sorunudur. Bir nöbet boş bakma, kasılma, kontrolsüz hareketler, bilinçte değişiklik, alışılmadık hisler şeklinde kendini gösterebilir. Nöbetler çok uzun aralıklarla veya bir günde sayısız defa meydana gelebilir. Epilepsisi olanların yarısından fazlasında nöbetler ilaçlarla kontrol altına alabilir.

Genel nüfusun yüzde birinin epilepsi olduğu tahmin edilmektedir. Çocukluk çağında başlayan epilepsi genellikle ileri yaşlarda sona erer. Epilepsi kalıtsal, doğumda yaşanan sorunlar, beynin gelişimsel bozuklukları, beyin travmaları, beyin enfeksiyonları ve beyin tümörleri neticesinde ortaya çıkabilir. Epilepsi hastalarının %60-75’inde nöbetlerin nedeni bulunamaz.

Bir çocuğun ortada bir neden yokken nöbet geçirme riski %1-2 iken, anne babadan birinde epilepsi olması halinde bu oran %6’dır.

Çocuğunuz nöbet geçirirken dikkatli bir gözlem yapmanız çok önemlidir. Doktorunuz çocuğunuzu nöbet geçirirken görmeyebilir. Nöbet ile ilgili ayrıntılı tarif yapmanız özellikle cep telefonu ve ev videoları tanıda çok önemlidir. Nöbet sırasında çocuğunuzun yanında olanlardan da nöbetleri ayrıntılı bir şekilde tarif etmeleri beklenir. Yine nöbet kayıt defteri tutulması hem nöbetlerin ayrıntılı bir şekilde tarifine, sıklığının ve süresinin bilinmesine olanak sağlar. Özellikle sizlerden kayıt edilmesi istenen bilgiler şunlardır:

Nöbet Öncesi

• Çocuğunuz nöbet öncesi ne yapıyordu?
• Nöbete sebep olabilecek bir neden var mıydı?
• Nöbetten önce ruh halinde değişiklik, sersemlik, kaygı ve huzursuzluk gibi bulgular sergiledi mi?

Nöbet Sırası

• Nöbet nasıl başladı?
• Nöbetten hemen önce alışılmadık bir his/duygu oldu mu?
• Vücudunda alışılmadık, istemsiz bir hareket oldu mu? Vücudun önce hangi tarafı hareket etti? Daha sonra hangi kısmında hareket oldu?
• Nöbet sırasında sizi anlayıp yanıt verebiliyor muydu?
• Otomatik tarzda sürekli aynı şekilde tekrarlayan hareketler gördünüz mü?
• Dalgın mıydı? Boş boş baktı mı?
• Göz kapakları titredi mi? Gözleri kaydı mı?
• Vücudu kaskatı oldu mu?
• Bağırdı mı?
• Vücudun bir kısmında ritmik atım var mıydı? Eğer varsa bu ne tarafta daha fazlaydı?
• Yüzünde, cildinde renk değişikliği oldu mu?
• Nefes alıp verişi değişti mi?
• Düştü mü?
• Dilini veya dudağını ısırdı mı?
• İdrar veya kakasını kaçırdı mı?

Nöbet Sonrası

• Yorgunluk, sersemlik ve başağrısı oldu mu? Olduysa bu süre ne kadar devam etti?
• Yaralanma oldu mu?
• Vücudun bir yanında geçici güçsüzlük oldu mu?

• İlaç Tedavisi

Epilepsisi olan çocukların yarısından fazlasında nöbetler tek ilaçla kontrol altına alınabilir. Bir kısmında ise nöbetler birden fazla ilacın bir arada kullanılması ile kontrol altına alınabilir. Dirençli epilepsi, epilepsi ve nöbet türüne göre doğru seçilmiş iki ilacın yeteli süre ve uygun dozda düzenli kullanılmasına rağmen nöbetlerin sürmesidir. Çocukluk çağı epilepsilerinin %10-15’i tedaviye dirençlidir.

Epilepsinin başlıca tedavisi ilaç tedavisidir. İlaçlar epilepsiyi iyileştirmez; beyindeki sinir hücrelerinin aktivitelerini azaltarak nöbetleri azaltır hatta durdurabilirler. Çocuklarda kullanılan ilaç dozları erişkinlerden farklıdır. Nöbetlerin iyi kontrol edilebilmesi için düzenli doz ayarlaması ve takibi gerekir. Nöbet ilaçları çok çeşitlidir. Tablet, kapsül, ağızda eriyen taneler ve şurup şeklinde olabilirler. Uzamış nöbetlerde rektum yolu ile uygulanan ilaçlar kullanılabilir.

Her ilaçta olduğu gibi nöbet ilaçları ile de yan etkiler olabilir. İlaç yeni başladığında, doz artışı olduğunda ve birden fazla ilaç kullanıldığında yan etkilere daha çok rastlanır. Sersemlik, denge kaybı, yorgunluk, baş ağrısı, iştah azalması, karın ağrısı, bulantı, kilo alma veya kaybı, baş dönmesi, hiperaktivite, depresyon, dikkat eksikliği, öğrenme ve davranış problemleri olabilir. Daha ciddi yan etkiler allerjik reaksiyonlar, karaciğer ve kemik iliğini etkileyen olaylardır. Kronik yan etkiler ise kemik dokusunun azalması, kilo alımı, saç dökülmesi ve bilişsel hasardır.

İlaçlarla ilgili Püf Noktaları

• İlaçları doktorunuzun söylediği dozda ve saatte veriniz. Ani ilaç bırakılması veya verilmesinin unutulması yoksunluk nöbetlerine ve hastalığa bağlı uzamış nöbetlere yol açabilir.
• Pseudoefedrin içeren grip ilaçları, allerji ilaçları (antihistaminikler), öksürük şurupları, aspirin ve bazı grup antibiyotikleri (makrolid grubu) kullanmadan önce mutlaka doktorunuza danışınız.
• İlaçsız kalmamak için en az iki haftalık ilaç depolayın.
• Doktorunuzun reçete ettiği ilaçlar dışında muadil olan ilaçalrı kullanmadan önce mutlaka doktorunuza danışın.
• İlaçların verilmesi ile ilgili olarak mutlaka okul ile görüşün.
• İlaçları çocukların erişemeyeceği yerde bulundurun.



• İlaç Dışı Tedaviler

Özellikle dirençli epilepsisi olan çocuklarda ve iyi seçilmiş uygun vakalarda epilepsi cerrahisi, epilepsi pili (vagus sinir stimulasyonu), kannabinoidler ve ketojenik diyet diğer tedavi seçenekleridir.

Nöbetleri Tetikleyen Nedenler

• Nöbet ilaçlarını içmeyi unutmak
• Uykusuz Kalmak
• Öğün Atlamak
• Stres, heyecan, duygusal sıkıntı
• Adet görmek/hormonal değişiklikler
• Hastalık veya ateş
• Işığa duyarlı epilepsisi olanların bilgisayar, televizyon ve yanıp sönen ışıklara maruz kalması
• Alkol tüketimi
• Uyuşturucular

Nöbet Anında İlk Yardım

• Kasılmasız Nöbetler (Boş bakma, amaçsız hareketler, sersemleşmiş gözükme, yanıt vermeme)
• Nöbet geçiren kişinin yanında kalın. Nöbetin sonlanmasını bekleyin. Sakin olun ve çevredekilere o sırada ne olduğunu açıklayın.
• Etrafta tehlike yaratabilecek eşyaları kaldırın.
• Nöbet geçiren kişinin hareketlerini engellemeye çalışmayın.
• Nöbetten sonra nöbet geçiren kişiyi rahatlatacak şekilde konuşun. Bilinci tamamen yerine gelene kadar yanında kalın ve bilinç tamamen açılana kadar bir şey yiyip içmesine müsahade etmeyin.


• Kasılmalı Nöbetler
• Sakin olun. Nöbet süresini belirlemek için saat tutun. Nöbetin tamamlanmasını bekleyin.
• Yavaşça yere yatırın, etrafta ona zarar verebilecek eşyaları uzaklaştırın, başının altına yumuşak bir şey yerleştirin.
• Boynunu ve belini sıkan şeyleri gevşetin.
• Hastayı yan yatırın; böylelikle dili hava yolunu tıkamaz ve salyaları ağız dışına akar.
• Ağzına, burnuna hiçbir şey koymayın.
• Ağzını açmaya, dilini dışarı çıkarmaya çalışmayın. Hastaya ve kendinize zarar verirsiniz.
• Nöbet geçiren hastanın hareketlerini engellemeye çalışmayın.
• Nöbet sonrası hastanın bilinci açılana kadar yanından ayrılmayın ve bilinç tamamen açılana kadar bir şey yiyip içmesine müsahade etmeyin.