Çocuk Gelişim Basamakları

2 ay

• Ellerini genelde yumruk yapar
• Yüzükoyun başını yerden kaldırabilir
• Yüksek sesle irkilir
• Gözleri ve başı ile objeyi 90 derece izler
• Tek heceli sesler çıkarır

3 ay

• Nadiren ellerini yumruk yapar
• Yüzükoyun yerden başını kaldırıp direnebilir
• Eline verilen objeyi kısa süre tutabilir
• Gözler ile objeyi başını her yöne döndürerek izler
• Konuşmaya gülerek ve ses çıkararak yanıt verir
• Ellerine bakar, yüze fikse olabilir
• Sesli güler

4 ay

• Otururken başını devamlı dik tutabilir
• Objeye uzanır, elini alıp ağzına götürür
• Başını sesin geldiği yöne çevirir
• Uyaran olmadan kendiliiğinden güler

5-6 ay

• Sırtüstü başını yerden kaldırabilir
• Yüzükoyun pozisyondan sırtüstü dönebilir
• Yüzükoyun başını ve gövdesini yerden kaldırır
• Otururken başını düşürmeden tutabilir
• Objeyi bir elinden diğerine geçirir
• Kendi kelimeleri ile konuşur
• Destekle oturur
• Sesin geldiği yönü belirler

7-8 ay

• Ellerini destekleyerek oturabilir
• Objeleri masaya vurur
• Kolları ile kişilere uzanır
• Bütün objeleri ağzına götürür
• "da-da", "ba-ba" hecelerini kullanır.

9-10 ay

• Desteksiz oturur, oturma pozisyonuna geçer
• Tutunarak ayakta durabilir
• "bay-bay" diye el sallar
• Yardımla bardaktan içebilir
• Baş ve işaret parmağı ile ufak cisimleri tutabilir

11-12 ay

• Yardım alarak yürüyebilir
• Bilerek 2-4 kelime kullanabilir
• Düzgün olarak emekleyebilir
• Giydirilirken yardım etmeye çalışır
• Basit emirlere uyar

0-6 ay için öneriler

• Bebeğinizin beslenme, uyku ve banyo zamanları, düzenli ve belirli olmalıdır.
• Bebeğinizi her zaman kucağınızda besleyiniz
• Bebeğinizi uzun süre ağlatmayınız ve ihtiyaçlarını zamanında karşılayınız
• Kollarına ve bacaklarına yumuşak dokunuşlarla masaj yapabilirsiniz
• Bebeğinizle her zaman konuşmalısınız
• Birlikte sakin, sessiz ortamda müzik dinleyebilirsiniz
• Bebeğinizin olduğu ortamlarda televizyon izlemeyiniz
• Doğumdan itibaren kendi yatağı ve mümkünse odası olmalıdır, renkli, hareketli oyuncaklarla süsleyebilirsiniz
• Kucağınızda dolaştırırken dışarıya dönük olması çevreyi izlemini kolaylaştırır
• El ve ayaklarıyla oyunlar yaratabilirsiniz, böylece kendi bedenini tanımasına yardımcı olursunuz

6-12 ay için öneriler

• Bebeğinize uzanıp alabileceği renkli ve ses çıkaran oyuncaklar göstererek, ellerini keşfedebileceği oyunlar yaratabilirsiniz
• Bebeğinizle birlikte ayna karşısında konuşma ve hareketler yaparak kendisini tanımasına imkân sağlayabilirsiniz
• Beş aydan itibaren yaşına uygun gıdaları eline verebilirsiniz
• Bebeğinizin göremeyeceği alanlardan sesler çıkararak sesin nerenden geldiğini bulmasına yardım edebilirsiniz
• Eliyle itebileceği, çekebileceği ve parmakla basabileceği oyuncakları gösterebilirsiniz
• Üç aydan sonra yüzüstü yatırarak kısa süreli yer oyunları deneyebilirsiniz
• Sert zeminde oturtarak dengesini sağlamasına yardımcım olabilirsiniz
• Desteksiz oturmasını kolaylaştırmak için zamanla sırt desteğini azaltabilirsiniz

13-18 ay

• Hayvan seslerini taklit edebilir
• En az bir kelimeyi bilinçli söyler (babasına baba demek gibi).
• Sağ ve sol elini eşit derecede kullanır. Henüz sağ ve sol el arasında belirgin bir tercihi yoktur.
• Bebekler çoğunlukla bu aylara kadar yürürler. Yürümeseler bile 10 saniye kadar yardımsız ayakta durabilirler.
• Yaklaşık on kelimesi vardır.
• Emekleyerek merdiven çıkabilir.
• Bir nesneyi eğilip yerden alıp doğrulabilir.
• İki küple kule yapabilir.
• Bardağı tutup su içebilir.
• Karşılıklı top atma, yuvarlama gibi oyunlar oynayabilir.
• Vidalı kapakları beceriksiz de olsa açabilir.
• Günlük kullanılan nesnelerin işlevlerini bilmeye başlar. “Şapkanı nerene giyersin?” “Ayakkabını nereye giyersin?” gibi soruları göstererek yanıtlayabilir.

18-24 ay

• Evde yapılan toz alma, telefonla konuşma gibi etkinlikleri taklit eder.
• Kalem-kağıt alınca karalama yapar.
• Koşabilir. Topa ayağı ile vurabilir.
• Daha önce sizden daha kolay ayrılırken, bu aylarda tekrar sizden ayrılmada zorluk gösterebilir.
• Sizin sözlerinize, isteklerinize “hayır” demeye başlayabilir.
• Öfke nöbetlerine kapılabilir.
• Belirli bir oyuncağına veya battaniyesine çok düşkün olabilir.
• İki kelimeyi yan yana getirerek kullanabilir: “anne gel” gibi.
• Getir-götür işlerine yardım edebilir.
• Kaşık-çatalla, kendini doyuracak kadar yiyebilir.
• Merdiven çıkar.
• Amacına ulaşmak için çok farklı yolları sınar. Kazançlı çıktıklarını sıkça dener.
• Ayakkabı, oyuncak gibi sık kullandığı nesneleri yerlerinde (odasında, çekmecesinde) arar, bulur.
• Bu dönemde tuvaletini, bazen yaptıktan sonra, haber verebilir.

13-18 ay için öneriler

• Sizinle birlikte sofraya oturtun. Eliyle ve kaşıkla yemesine izin verin, arada siz de yedirerek destekleyin.
• Banyoda oyuncaklar, doldurup boşaltacağı kap ya da plastik şişeleri verin.
• Bebeğiniz henüz yürümüyorsa mutlaka doktora danışınız.
• Onunla konuşmanız ve oyunlar oynamanız zihinsel gelişimini olduğu kadar fiziksel gelişimini de güçlendirecektir.

18-24 ay için öneriler

• Kalem-kâğıt verip çizmeye, karalamaya teşvik edin.
• Ona iki-dört parçalı basit yap-boz oyuncaklar verebilirsiniz.
• Kutuları veya küpleri üst üste koyarak onunla birlikte kuleler yapın.
• Ev işlerinde ondan bazı ufak-tefek yardımlar isteyin: getir-götür, bunu çöpe at, gibi…
• El yıkama alışkanlığını ona yardım ederek kazandırın.
• Yaptığı küçük işler ve çabalar için ona gülümseyerek, “aferin” diyerek memnun olduğunuzu belli edin.

DİKKAT

• Hareket yeteneğinin arttığı bu dönemden itibaren ev kazaları açısından dikkatli olun.
• İlaçları, deterjanları, çamaşır suyu şişelerini onun ulaşamayacağı yerlere kaldırın.
• Yemekleri en arka ocakta pişirin.
• Sıcak su dolu çaydanlığı bebek sofrada iken orada bulundurmayın.
• Burnuna, boğazına cisim veya fındık, leblebi gibi yiyeceklerin kaçması en çok bu yaşlarda görülür.
• Küçük cisimleri veya yiyecekleri ulaşabileceği yerde bulundurmayın.
• Merdiven başlarına parmaklık ya da oynatamayacağı, üzerine çıkamayacağı engeller koyun.

***Bu dönem benlik gelişim dönemi ve buna bağlı olarak sınırların sınanması dönemidir. Bu nedenle çocuğunuzun sizin koyduğunuz sınırlar çerçevesinde yetilerine uygun seçimler yapmasını destekleyin. Örneğin, “Şu üç kazaktan birini giydirebilirim. Sen seç” gibi.

**Ağlayarak, tepinerek istediği bir şeyi yaptığınızda bu tür davranma olasılığı artacaktır. Bu şekilde istediğinde yapılmadığını görürse bu davranışı azalacaktır.

*Hiçbir zaman tabak elinizde odalarda dolaşarak çocuğunuza yemek yedirmeyin.

• Üç-dört kelimeli cümle yapar.
• X şeklini çizebilir.
• Çok sayıda soru sormaya başlar.
• Şarkı söyleyebilir.
• Bildiği nesnelerin resimlerini tanır, adını söyleyebilir.
• Bazı harfleri ve sözcükleri tam söyleyememesi, telaffuz kusurları olması normaldir.
• Tuvalet eğitimi bu yaşta tamamlanmıştır. Ancak arada kaçırmalar normaldir.
• Bazı giysilerini kendisi çıkarabilir.
• Kapıların kolunu çevirebilir.
• Yerinde zıplayabilir, ancak zıplaması biraz beceriksiz olabilir.
• Tek ayak üzerinde kısa süre durabilir.
• Her adımda bir basamak olmak üzere merdiven çıkabilir.
• Anne-babadan bu yaşlarda daha kolay ayrılır.
• Diğer çocuklarla beraber oynar, ama karşılıklı değil, yan yana oynama şeklindedir
• Hayali oyunlar oynar.
• Sıklıkla "hayır" der, öfke nöbetleri olabilir. Bunlar bilinçli bir şekilde ele alınmalı, sözel olarak itiraz ettiği konularda istediğini elde etme hakkı olduğunu bilmeli, ama öfke nöbetleri ile istekleri yerine gelmemelidir.

3 yaş için öneriler

• Çocuğunuz size bir şey söylerken televizyonu kapatarak, gazetenizi elinizden bırakarak onu dinleyin: ileride o da sizi dinleyecektir.
• Onunla konuşurken oturun, onun göz düzeyine gelin.
• Oyuncakların toplanmasını oyuna dönüştürerek bu alışkanlığı kazandırın: örneğin arabaları garaja sokmak, topları veya küpleri bir sepetin içine uzaktan atmak, gibi.
• Ev işlerinde yardım etmesine olanak verin, ve ondan bunu isteyin: toz alma, çatal-kaşıkları ayırma, eşyaları çekmecelere yerleştirme, gibi.
• Yaptığı küçük işler ve çabalar için ona gülümseyerek, “aferin” diyerek memnun olduğunuzu belli edin.
• Onunla resim yapın ve hikaye kitapları okuyun.
• Müzikli çocuk oyunları oynayın, şarkı söyleyin.
• Aile fotoğraflarına bakarak kişilerle ilgili olaylar anlatın.
• Birden üçe kadar meyveleri, elbisesinin düğmelerini, ya da parmaklarını beraberce sayarak oynayın.
• Büyük karton kutuları ev ya da araba yaparak oynaması için verin.
• El yıkama-kurulamayı öğretin.
• Banyoda oyuncaklar ve köpüklerle oynayın.
• Üzerine binebileceği, zıplayabileceği yumuşak ev esyaları, yastıklar sağlayarak hareket imkanı yaratın
• Şekiller yapması için hamur, ayrıca kağıt-kalem verin. Kalem-kağıtla yuvarlak, kare gibi şekiller çizin. Parmak boyası yaptırın.
• Mümkün olduğunca, ona seçme şansı verin: elma mı, portakal mı istersin? Gibi
• Giysilerini kendisi çıkarmasına ve kolay giyilebilen bazılarını giymesine fırsat verin.
• Bu dönem çocukları ağızlarına, burunlarına küçük cisimleri ya da nohut, fıstık gibi yiyecekleri koyabilirler. Bunları ancak sizin yanınızda ve gözetiminizde iken verin.

• Herkesin anlayacağı kadar düzgün konuşur.
• Çok soru sorar: bunların bir kısmının cevaplarını bildiği halde sorabilir. Bunlar onun konuşma yeteneğini geliştirir.
• Elini yıkar-kurular.
• Giysi ve oyuncaklarını kaldırabilir.
• Kağıda düz çizgiler çizebilir.
• Tek ayak üzerinde 1-2 saniye durabilir.
• Her adımda bir basamak olmak üzere merdiven inebilir.
• Başka çocuklarla oynamayı, oyuncaklarını paylaşmayı ve sırasını beklemeyi öğrenir.
• Vücut yapılarını merak edip büyüklerin vücudunu incelemek isteyebilir.
• Değişik yerlerden, karanlıktan, hayvanlardan korkabilir.
• Duygularını kontrol edemeyebilir. Korkuları, kıskançlıkları veya öfke nöbetleri olabilir.
• Cinsel kimliği belirgindir.
• Büyük-küçük, ağır hafif gibi kavramları bilir.
• Büyük düğmeleri ilikleyebilir.
• Benim, benimki, senin, seninki kavramları oluşmuştur.
• Kol ve bacakların kafadan çıktığı şekilde ilkel insan çizimi yapabilir.
• Hayali arkadaşlar yaratabilir.
• "Bir" ve "birden çok" kavramlarını bilir.

4 yaş için öneriler

• Çocuğunuzla konuşun.
• Çocuğunuzla öyküler okuyun, öyküdeki kişileri ona sorun, sonradan da öykünün bazı kısımlarını anlatmasını isteyin.
• Beraberce basit resimler, örneğin çöp adam çizin. Buna sevinçli, üzgün, şakın yüzler yapın. Bunlara uygun sözler söyletin.
• Sayı sayma çalışmaları yapın.
• Evdeki televizyon, radyo, çamaşır makinesi gibi eşyaların nasıl çalıştığını ona anlatın.
• Size öyküler, olaylar anlatmaya teşvik edin, anlatırken dinleyin ve anlattıklarından hoşlandığınızı belli edin.
• Siz mutfakta iken oyun hamuru veya hamur vererek onun yaptığı şekillere bakın, üzerinde konuşun. Onlara konuşmalar yaptırın.
• Yaptığı resimleri, şekilleri beğenin ve herkesin görebilmesi için ortaya koyun ya da asın.
• Renkleri öğretin.
• Birlikte top oynayın. Karşılıklı atma dışında bir kutunun içine atma, veya rampadan yukarı-aşağı yuvarlama oynayabilirsiniz.
• Saklambaç oynayın.
• Beraberce yap-boz yapın
• Arabalarla, bebeklerle, mutfak eşyaları ile kendi kendine oyun kurmasına imkan verin.
• Başka çocuklarla oynaması için uygun ortamlar yaratın, onlarla oynamaya teşvik edin.
• Giyinme, diş fırçalama, saç tarama gibi işlerini mümkün olduğu kadar kendisinin yapmasını sağlayın.
• Eşyaları taşıma, yerleştirme gibi basit işlerde size yardım etmesini isteyin. Ona ev içinde küçük sorumluluklar verin: örneğin gazeteyi her gün belirli bir sepete koymak, akşam yemeklerinde ekmeği sofraya götürmek gibi.
• Bu konulardaki küçük başarılarını, hatta sadece gösterdiği çabaları bile, gülümseyerek, “aferin” diyerek ödüllendirin, gurur duyduğunuzu belli edin.

DİKKAT

Otomobil ve Trafik

• Bu yaş, sokakta güvenli şekilde yürümeyi, güvenle oynayabileceği yerleri, kibrit, tüp gaz gibi tehlikeleri öğretmek için uygun bir zamandır. Siz de sokakta karşıdan karşıya geçerken kurallara uyarak ona örnek olun.
• Otomobilde emniyet kemeri takarak ona iyi örnek olun. Otomobilde onu öne, kucağınızda bile olsa, oturtmayın.
• Çocuğunuzu arabada birkaç saniye bile olsa yalnız bırakmayın.

• Kısa bir öyküyü, ya da o gün olan bir olayı anlatabilir.
• Birkaç şarkı söyleyebilir.
• Bazı giysilerini giyebilir.
• Basit bir çöp adam çizebilir. Üçgen ve kareyi kopya edebilir.
• Bazı renkleri bilebilir.
• Anne-babanın koyduğu kurallara uyabilir. Ancak doğru ile yanlışı ayırdedemeyebilir.
• Bağımsızdır. Kendi kendine dışarı çıkmak isteyebilir. Birçok şeyi kendisi yapmak ister.
• Paylaşmayı sevmez.
• Sık sık huy değiştirebiir. Hatta bazen saldırgan olabilir.
• Bazı hayali oyun arkadaşları olabilir.
• Vücut kısımlarını merak ettiği için doktorculuk oynayabilir.
• Genellikle arkadaşla iyi oynar.
• Her rakam bir nesneye karşılık gelmek koşuluyla beşe kadar sayabilir.
• En az beş renk bilebilir.

5 yaş için öneriler

• Olumlu sıfatlarla anın benliğini zedeleyici şekilde eleştirilerde bulunmayın, Çocuğunuza “aptal, tembel” gibi sıfatlar söylemeyin. Ya da “sen çocuksun, anlamazsın” demeyin.
• Hareketli oyunlar, spor ve dans, koordinasyonunu, vücut becerilerini geliştirir.
• Resim çizme-boyamada, anlatımda, ya da evde ufak-tefek işlere yardımlarında küçük başarılarını, hatta sadece gösterdiği gayretleri bile, gülümseyerek, “aferin” diyerek memnuniyetinizi belli edin.

• Birkaç rengi, haftanın bazı günlerini, sabah-öğleden sonra gibi zaman kavramlarını bilir.
• Doğadaki olayları merak edebilir: “gece nasıl oluyor?” “yağmur nasıl yağıyor?”, gibi.
• Sizi ve sizin koyduğunuz kuralları arkadaşlarının anne-babaları ile karşılaştırabilir.
• Başkalarının hoşuna gitmeye çalışır. Bu nedenle genellikle kurallara uygun davranır.
• Yardımsız kendisi giyinebilir.
• Çok sıkı olmayan düğmelerini ilikleyebilir.
• Ayakkabılarını bağlayabilir.
• Elişi makasıyla kağıt kesebilir.
• Tek ayak üzerinde 1-2 kez sıçrayabilir.
• Tek ayak üzerinde 1-2 kez sıçrayabilir.

6 yaş için öneriler

• Soru sormasını, etrafı araştırmasını destekleyin. Size soru sorduğunda bazen “sence nasıl (veya neden) olabilir?” şeklinde sorarak onu düşünmeye yönlendirin.
• Her gün en az bir kez hareketli oyunlar oynamasına olanak sağlayın.
• Olumsuz davranışları olduğunda “ara verme-mola” yöntemini uygulayabilirsiniz: “şimdi bir ara veriyoruz: odana gidiyor ve bir süre oradan çıkmıyorsun ve davranışın üzerinde düşünüyorsun”.
• Ama onun da duygularını, öfkesini uygun şekilde ifade etmesine izin verin, haklı olduğu konularda ona hak verin.
• Televizyonu günde bir saat ile sınırlayın. Bunun dışında daha üretken etkinlikler yapmalıdır.

• Yardımsız giyinebilir.
• Ayrıntılı bir çöp adam çizebilir.
• Bazı cisimlerin ne olduğunu ona sorduğunuzda tanımlayabilir, ne işe yaradıklarını söyleyebilir. Örneğin: elma meyvedir, yenir; araba ve tren, insanları taşımaya yarar, gibi.
• Paylaşmayı bilir, ama hile de yapar. Kardeşlerini ve arkadaşlarını kıskanabilir.
• Özellikle kendi cinsinden arkadaşlarla oynar. Arkadaşıyla ortak oyunlar veya uğraşılar sürdürmeyi sever.
• Erişkinleri taklit etmeyi sever.

7 yaş için öneriler

• Okula hazırlık olarak gideceği okulu önceden görmesi, okulun bir resminin eve konması veya odasına asılması yararlıdır.
• Çocuğunuzu söz dinleme, kurallara uyma yönünden bu yıl hazırlamanız iyi olur.
• Bu konudaki ufak gayretleri için bile onu kutlayın.
• Okul döneminde yaşamında sınıf arkadaşları ve sınıf öğretmeni gibi yeni kişiler belirecektir. Büyümenin önemli bir yanı da diğer insanlarla iyi ilişki kurabilmektir. Çocuğunuz için arkadaşlar giderek daha fazla önem kazansa da yine de anne-babası çok önemlidir ve ailenin bir bireyi olmaktan hoşlanır.
• Okul kıyafeti giymekle de öğrenci topluluğunun bir parçası olduğunu hisseder, arkadaşları ile bağlantıları artar, giysilerin yarattığı görüntü farklılıkları ortadan kalktığında iletişim kolay başlar.
• Ödevlerini kendi kendine yapmalıdır. Ara sıra, ya da bitirdikten sonra sizin de bakmanız, çalışmasından, sorumluluklarını yerine getirmesinden memnun olduğunuzu belirtmeniz yerinde olur.

• Arkadaşları ile ortak ilgi alanlarını paylaşabilir: koleksiyon yapma, uçak resmi biriktirme gibi.
• Yarışmalı oyunları sever. Karşı cinsten çocuklarla da oynamaya başlar.
• Banyoda, giyinip-soyunurken görülmekten kaçınma şeklinde utanma davranışları gösterebilir.
• Kız çocuklarında göğüs büyümesi başlayabilir.

10-12 Yaş Gelişimi (Ergenlik Öncesi)

• Boyu, özellikle bacakları hızla uzamaya başlar (Bu dönem kızlarda 14, erkeklerde 16 yaşına kadar sürer, daha sonra yavaşlar).
• Bazı çocuklarda hormonal gelişim kendisini gösterebilir: kızlarda göğüs gelişim, erkek çocuklarda cinsel organların büyümesi ve hafif kıllanma başlayabilir.
• Bazı kız çocukları ilk adetlerini 11-12 yaşında görürler.
• Çocuklar bu yaşlarda karşı cinse biraz daha fazla ilgi duyabilir.
• Genel olarak arkadaşları daha fazla önem kazanır. Bir tane “en iyi arkadaşı” olabilir. Arkadaşlarıyla ilşkileri birlikte oyun oynamak dışında birbirlerinin gereksinimlerini anlama, sırlarını paylaşma şeklinde ilerler.
• Akıl, dürüstlük, ölüm gibi soyut kavramlar yerleşmeye başlar.
• Anne/babanın sözünü genellikle dinler.
• Başkaları ile konuşmayı sever.

Okul Çağı için Öneriler

• Söylenenleri yaptığında, doğru işler yaptığında ona övgü sözleri söyleyin.
• İlgi alanlarına ve yeteneklerine uygun etkinlikler seçmesine yardımcı olun, önerilerde bulunun ve olanak yaratmaya çalışın.
• Sizinle konuşmaya ve duygularını size anlatmaya teşvik edin.
• Çocuğunuzu okumaya teşvik edin, hoşuna giden kitapları kendisinin seçmesine izin verin.
• Okul dışında spor, müzik, resim, doğayı inceleme, koleksiyon yapma, gibi ilgilerini destekleyin.
• Açık havada oynayabilmesi için olanak ve zaman bulmanız önemlidir.
• Günlük yaşamdaki kuralları onunla beraber belirleyin veya üzerinde konuşun: kuralların nedenlerini önce ona sorarak bulmasını, anlamasını sağlayın. Bu kurallara uymasının beklendiğini anlatın.
• Okul arkadaşlarının onu etkileyebileceğini, hatta onların baskısını hissedebileceğini bildiğinizi ona anlatın. Bu tür etki ve baskılardan size söz etmeye teşvik edin ve o durumlarda ne yapabileceği üzerinde konuşun.

DİKKAT

Televizyon izlemek, çocuğunuzun eğitimine yardımcı olabileceği gibi aşırı yapıldığında onun edilgen, hareketsiz, soru sormayan bir kişi olarak yetişmesine de yol açabilir. Bu nedenle onun seveceği ve yararlanabileceği programlardan bir seçim yapmasını ve hafta içi günlerde bir saati geçmeyecek şekilde onu izlemesini, diğer zamanlarda dışarıda arkadaşları ile oynama, kitap okuma, resim yapma, ev işlerine yardım etme, müzik dinleme gibi başka uğraşılar yapmasının sağlayın.

• VÜCUTÇA ve ZİHİNSEL olarak değişim dönemidir.
• Hızlı boy uzaması kızlarda ortalama 12, erkeklerde 14 yaş civarında olur. Uzama vücudun her kısmında aynı zamanda başlamadığı için vücut oranlarında değişme olur: çene kemikleri yüzüne, bacakları gövdesine göre orantısız gözükebilir. Hormonların değişmesi kıllanma, cinsel organların gelişmesi, kızlarda göğüs gelişimi, erkek çocuklarda ses değişimi gibi belirtilerle devam eder.
• Bazı ergenlerde bu tür “büyüme “ belirtilerinde arkadaşlarına göre gecikme olduğunda, çevreden kendilerine “ufaklık”, “tüysüz” gibi isimler takıldığında bundan olumsuz etkilenirler. Görüntü en önemli şeylerden biridir: boyunun basket oynayabilecek kadar uzun olmayacağını düşünme, mankenlere veya artistlere benzemeye özenme, görünüşünden hoşnut olmama çok yaygındır.
• Yeme bozuklukları bu dönemde ortaya çıkabilir: görünüşünü beğenmeme, zayıflamaya çalışma, gibi.. Bazen bunda aşırıya kaçabilirler. Hızlı kilo kaybı olursa mutlaka doktora başvurunuz.
• Duygusal olarak değişkendirler, bir gün neşeli, ertesi gün karamsar olabilirler.
• Dürüstlük, bağlılık, ölüm gibi soyut kavramları benimser ve uygularlar.
• Siyaset, felsefe, ve toplumsal olaylara ilgileri artar.
• Uzun vadeli düşünmeye başlar.
• Kendilerine hedefler belirler.
• Kendilerini arkadaşları ile karşılaştırırlar.
• Ergen, anne-babadan bağımsız olmak ister: fiziksel büyüme ile erişkin olgunluğuna ulaştığını sanabilir. Bu nedenle her alanda bağımsızlık ister. Bu nedenle ailenin ders çalışma, giyinme gibi konulardaki uyarıları onu rahatsız eder.
• Arkadaşlarının etkisinde fazla kalır. Bir gruba dahil olmak isteyebilir.
• Kız-erkek ilişkileri önem kazanır: aşık olabilir.

Ergenlik için öneriler

• Yeni alanlara, uğraşılara ilgi duymasını önemseyin, destekleyin, ona yardımcı olun.
• Arkadaş grupları ile yapılan spor, müzik gibi sağlıklı ve rahatlatıcı etkinliklere fırsat yaratın, teşvik edin.
• Grup arkadaşlığının önemini anladığınızdan bahsedin, ancak grup içinde insanın kendi benliğini korumasının önemini de hatırlatın.
• Kendisini düşündüren konuları ya da sorunlarını bir erişkinle konuşması için teşvik edin. Sizinle konuşmak istememesini anlayışla karşılayın ve bunu çocuğunuza söyleyin.
• Artık çocuk olmadığını ve istediğini yapabileceğini söyleyerek size karşı geldiğinde (ki bu normaldir), ona kendi kendini yönetebildiğini ispat ederse sizin de onu uyarmanıza gerek kalmayacağını anlatın. Büyük bir insan gibi davranırsa, sizin de kendisine o şeklide davranabileceğinizi söyleyin.
• Özgürlüklerini, kendisine açıklama yapmadan ve gereksiz yere kısıtlamayın.
• Kimliğini oluşturma süreci içinde, örnek alacağı bir erişkinin varlığı gerekir. Davranışlarınız, ondan istediğiniz davranışlarla uyumlu olursa söze gerek kalmayacaktır.