Serebral Palsi (Beyin Felci)
Serebral palsi, gelişmekte olan beyinde doğum öncesi, sırası veya sonrasında zedelenme sonucu gelişen ilerleyici olmayan ancak yaşla birlikte değişebilen, hareketi kısıtlayan kalıcı motor işlev kaybı, duruş ve hareket bozukluğudur. Gelişmiş ülkelerde 1000 canlı doğumda 1.2-2.5 sıklığında görülürken erken doğan bebeklerde bu oran 25-30 kat artmaktadır. Doğum kilosu ve gebelik yaşı ne kadar küçükse serebral palsi riski o ölçüde artmaktadır. Farklı çeşitlerde serebral palsi tipi olmakla beraber en sık görülen tipleri:
- Kuadriparezi: 4 ekstremitenin tutulması
- Hemiparezi Vücudun bir yanındaki ekstremitelerin tutulması
- Dipleji: Alt ekstremitelerde üste göre daha fazla tutulum olması
- Koreatetoik-distonik: Ekstremitelerde istemsiz kontrol dışı hareketler-kasılmalar olması
Serebral Palside Motor İşlev Kaybının Şiddetine Göre Sınıflama
- Çok hafif: yardımsız yürür, kaba motor becerilerde hafif kısıtlılık
- Hafif: sokakta yürüme kısıtlı
- Orta: yardımcı cihazlarla bile sokakta yürüme kısıtlı
- Ağır: yürüyemez, bakım gerektirir
- Çok ağır: yürüyemez, tam bakım gerektirir, yardımcı cihazlarla bile motor beceriler çok kısıtlıdır.
Serebral Palside Önemli İpuçları
- Gelişim basamaklarında gecikme
- İlkel reflekslerin kaybolmaması (emme, arama, yakalama gibi)
- Erken el tercihi: sürekli bir elini kullanıp diğer tarafı ihmal etmesi
- Anormal istemsiz hareketler
- Sürekli parmak ucuna basma
- W pozisyonunda oturma
- Vücutta, kollarda ve bacaklarda sertlik olması
Serebral Palsi ile Beraber Bulunabilen Bozukluklar
- Epilepsi
- Beslenme Problemleri
- Göz Bozuklukları
- İşitme Sorunları
- Kronik Akciğer Sorunları
- Dil ve Konuşma Bozuklukları
- Davranış Bozuklukları
- Uyku Bozuklukları
- Ortopedik Bozukluklar
- Üriner Sistem Bozuklukları
Serebral Palsi Tedavi
İlk 3 Yaş
- Erken Uyarılma
- Fizyoterapi, ortez
- Anormal duruşun düzeltilmesi
- Nöromotor gelişimin arttırılması
3-5 Yaş
- Kas germe ve eklem hareketlerini arttıran egzersizler
- Ortez-protez
- İlaç tedavisi
5-10 Yaş
- Motor hareket bozukluğu belirginse fizyoterapi ile birlikte ortopedik yaklaşım için en uygun zaman
Ergen
- Fizyoterapi, oturma, duruş, hijyen ve özbakıma yönelik yaklaşım
***Serebral palsi hastalarının ileride nasıl bir seyir izleyeceği serebral palsinin tipi, eşlik eden zeka geriliği, epilepsi, beslenme durumu ve rehabilitasyon imkanlarından yararlanma durumuna göre değişir. Ne kadar çok ekstremite ekilendiyse motor gelişim daha problemli seyreder. Dokuz aylık iken boyun kontrolü olan, 2 yaşa kadar desteksiz oturan ve 30 aya kadar emekleyebilen serebral palsi hastalarının çoğu yürüme yetisini kazanır.